توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی (TOD)

توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی (Transit Oriented Development) عبارت است از یک الگوی متراکم کاربری زمین شامل مسکن، پارک های عمومی و میادین، کاربری‌های تجاری و خدماتی که همگی در امتداد نقاط کلیدی سامانه حمل و نقل همگانی واقع شده باشند. توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی راهکاری است که در دهه ۱۹۹۰ میلادی به عنوان راهکاری برای غلبه بر معضلات شهری نظیر ترافیک و آلودگی های زیست محیطی ارائه شد و مورد توجه متخصصان قرار گرفت. از اهداف اصلی این رویکرد می توان به تشویق شهروندان به استفاده بیشتر از حمل و نقل همگانی، کاهش تعداد و طول سفر با خودروی شخصی، افزایش پیاده­مداری و توسعه حمل و نقل غیرموتوری و تشویق تنوع شکل کالبدی و عملکردی بناها و کاربری­­های مختلط زمین از طریق توسعه حمل و نقل همگانی محور نام برد.

رشد روزافزون جمعیت و خودرو، توسعه سریع و صنعتی شهرهای بزرگ دنیا و گسترش بی رویه آنها، همچنین شکل­گیری شهرهای حاشیه ای و جدید در اطراف شهرهای بزرگ (شهرهای اقماری) با توجه به عدم پیروی این رشد و توسعه از یک الگو و استاندارد مناسب توسعه شهری، منطقه‌ای و ناحیه ای، بر مشکلات و پیچیدگی های زندگی در این شهرها و ارتباطات بین شهری افزوده است. همین عوامل سبب می­گردد، شهرهای بزرگ دنیا، مجموعه های شهری و نقاط جمعیتی منطقه‌ای آنها، به تدریج ویژگی زیست پذیری خود را از دست بدهند. روش های متعارف برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای مبتنی بر قابلیت تحرک، اتومبیل را به عنوان محور سیستم حمل و نقل در نظر می گیرد، اما امروزه در راستای توسعه پایدار، گفتمان نوین مبتنی بر قابلیت دسترسی، توسعه حمل و نقل همگانی را محور توسعه شهری و منطقه‌ای قرار می دهد.

از این رو، دیری است که کارشناسان و متخصصان به یاری مسئولان و تصمیم گیران آمده اند تا با بکارگیری تدابیر کارآمد و چند وجهی، علاوه بر رفع مشکلات فعلی، از رشد معضلات حمل و نقلی در سطوح ناحیه ای، منطقه‌ای و شهری پیشگیری کنند و یا حداقل از سرعت آن بکاهند. از این رو مفاهیمی چون توسعه پایدار، توسعه حمل و نقل انسان محور و «توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی» در همین فضا شکل گرفته و توسعه یافته است.

َ

 

«توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی» رویکردی است که بر مبنای آن بین الگوی توسعه شهر و الگوی استقرار شبکه حمل و نقل همگانی انبوه، هماهنگی وجود دارد. طبق این رویکرد که بر ایجاد کاربری مختلط در فاصله پیاده­روی (معمولاً به شعاع ۶۰۰ تا ۸۰۰ متر از ایستگاه می‌باشد ولی بسته به عملکرد ایستگاه و شرایط محلی متفاوت است) از ایستگاه حمل و نقل همگانی تأکید دارد، طراحی، چیدمان و اختلاط کاربری‌ها با تأکید بر ایجاد محیط پیاده محور و تقویت استفاده از حمل و نقل همگانی مورد نظر می‌باشد.

اختلاط کاربری‌های مسکونی، تجاری، اداری، فضای باز و فضاهای عمومی در فاصله دسترسی مناسب پیاده، امکان تردد ساکنان و شاغلان در محل را با وسایل­نقلیه همگانی، دوچرخه و یا به صورت پیاده تسهیل می‌کند. تراکم فعالیت و ساختمان در نواحی هم‌جوار ایستگاه حمل و نقل همگانی به صورت نسبی بیشتر از بافت شهری اطراف بوده و هر چه فاصله از ایستگاه بیشتر می‌شود، تراکم نسبی نیز کاهش می‌یابد.

 

سه مؤلفه اصلی و مهم توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی عبارت است از:

• وجود سامانه حمل و نقل همگانی انبوه­بر یکپارچه با حمل و نقل غیر موتوری
• ترکیب و تلفیق کاربری‌های پر تقاضای سفر و توسعه متناسب شهری پیرامون ایستگاه‌های حمل و نقل همگانی
• بومی‌سازی توسعه با توجه به عناصر و ابتکارات محلى در جهت ارتقا حس تعلق مکانی شهروندان

 

به طور کلی، توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی، مشتمل بر هشت اصل زیر می‌باشد:

• انسان محوری و پیاده محوری: توسعه محلات شهری بر مبنای رفت و آمد پیاده
• دوچرخه‌سواری: اولویت بخشی به شبکه حمل و نقل غیر موتوری
• ایجاد ارتباط و نفوذ پذیری: ایجاد شبکه‌ای متراکم از معابر
• حمل و نقل همگانی انبوه­بر: مکان‌یابی طرح‌های توسعه در نزدیکی شبکه حمل و نقل همگانی با کیفیت و ظرفیت بالا
• اختلاط کاربری‌ها: طراحی بر اساس تخصیص کاربری مختلط
• افزایش تراکم: بهینه‌سازی و هماهنگی تراکم کاربری و فعالیت و ظرفیت شبکه حمل و نقل همگانی
• توسعه شهری فشرده: طراحی و برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای بر اساس کاهش سفرهای روزانه و جلوگیری از توسعه افقی شهرها
• تغییر شیوه رایج جابجایی حمل و نقل از رویکرد طراحی خودرو محور به طراحی مبتنی بر حمل و نقل همگانی

 

سوابق مهندسین مشاور آتیه ساز شرق در حوزه توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی (TOD)

• مطالعات TOD بر حمل و نقل همگانی شهر قزوین (۱۳۹۷)

 

 

بر اساس اهمیت و ضرورت موضوع توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی، مهندسین مشاور آتیه ساز شرق طی سالیان اخیر اقدام به در نظرگیری دپارتمان TOD در شرکت نموده است و تلاش دارد ضمن مبادرت به ایفای نقش کارشناسی و فنی در حوزه توسعه مبتنی حمل و نقل همگانی در کشور، جهت توسعه و بومی‌سازی این مفهوم و پیاده‌سازی آن در شهرهای کشور اقدام لازم را انجام دهد.

بر این اساس، این شرکت آمادگی خود را جهت همکاری با بخش‌های مختلف کارفرمایی در حوزه TOD اعلام می‌دارد. سازمان‌ها و بخش‌هایی که می‌توانند در خصوص توسعه مبتنی حمل و نقل همگانی اقدام به تعریف پروژه مطالعاتی و اجرایی نمایند، شامل اداره‌های کل راه و شهرسازی در استان‌های کشور، شرکت عمران شهرهای جدید، شهرداری‌ها و سازمان-های قطار شهری بوده که با توجه به سوابق این مهندسین مشاور، همکاری با کارفرمایان محترم متصور می‌باشد.

 

 

توسعه مبتنی

مطالعات TOD

مطالعات TOD – مطالعات TOD – مطالعات TOD – مطالعات TOD – مطالعات TOD – مطالعات TOD – مطالعات TOD – مطالعات TOD – مطالعات TOD – مطالعات TOD – 

شرکت مهندسین مشاور آتیه ساز شرق